Fragment mojej pracy dyplomowej z lobbingu.
Niewiele na ten temat się pisze. Pewnie ze względu na powszechną nagonkę na lobbystów
i takiemu zorganizowaniu życia społecznego, że organizacje pracowników mają dominującą
pozycję w układaniu stosunków pracy w Polsce i wpływie na legislację.
Być może będzie to komuś pomocne.
Grzegorz
Lobbying jako udział organizacji społecznych i gospodarczych w procesie legislacyjnym.Spis treści
Wstęp.. 2
Rozdział I Lobbing jako udział organizacji społecznych i gospodarczych w procesie legislacyjnym w Polsce. 3
1.1. Geneza lobbingu.. 3
1.2. Współczesny lobbing w Polsce. 6
1.3. Lobbing w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej oraz wybranych krajach europejskich 7 Rozdział
II Prowadzenie działań lobbingowych.. 24
2.1. Przygotowanie działań lobinngowych.. 24
2.2. Narzędzia pracy lobbysty.. 27
2.3. Działania lobbingowe podczas procesu legislacyjnego.. 33
2.4. Wywieranie wpływu na proces tworzenia aktów wykonawczych.. 35
III. Prowadzenia działań lobbingowych na przykładzie Business Centre Club.. 37
3.1. Przedstawienie działalności Business Centre Club. 38
3.2. Działania lobbingowe Business Centre Club w latach 1998 – 2000. 38
3.3. Działania lobbingowe Business Centre Club na przykładzie prac nad Kodeksem Pracy 52
3.4. Działania lobbingowe Business Centre Club na przykładzie prac nad problematyką podatkową w naszym kraju. 56
Bibliografia.. 62
Spis tabel.. 63
Załącznik nr 1 Wyciąg z regulaminu Sejmu.. 64
WstępZachodzące w naszym kraju przeobrażenia polityczno-gospodarcze znacznie wpłynęły na funkcjonowanie organizacji, które obecnie same muszą dbać o swoje interesy. Spowodowało to zainteresowanie kadry kierowniczej nowymi dziedzinami działań marketingowych, czy też szerzej komunikacji z poszczególnymi grupami ludzi mającymi wpływ na funkcjonowanie organizacji.
Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku dało się zauważyć olbrzymią popularność marketingu rozumianego przeważnie jako działania reklamowe i dystrybucyjne. Z kolei druga połowa lat dziewięćdziesiątych w naszym kraju upłynęła pod znakiem dziedziny, która nie doczekała się polskiego tłumaczenia nazwy, to jest public relations. Znakiem tego było wyraźne przesunięcie budżetów marketingowych w stronę public relations, a co za tym szło powstanie w agencjach reklamowych oddziałów zajmujących się tą dziedziną, które dążyły do zmonopolizowania budżetów. Pod koniec dekady obserwuje się nawrót do działań reklamowych. Tym razem ze szczególnym naciskiem na reklamę nie używającą mediów masowych czyli reklamę w punkcie sprzedaży, promocję sprzedaży, marketing bezpośredni.
Lobbing, często traktowany jako część działań marketingowych nie doczekał się w naszym kraju usankcjonowania, a co za tym idzie regulacji prawnych. Może dlatego jest to przyczyną mniejszego zainteresowania tą dziedziną. Niestety rodzi to poważne konsekwencje, jak niezbilansowany wpływ związków zawodowych i interesów czysto politycznych na kształtowanie prawodawstwa w Polsce oraz brak reprezentacji polskich przedsiębiorstw przy instytucjach Unii Europejskiej co z kolei może wpłynąć na warunki na jakich nasz kraj będzie przyjmowany do tej struktury.
Praca ta ma na celu pokazanie współczesną rolę lobbingu w państwie, która zasadniczo różni się od powszechnie przyjmowanego znaczenia tego słowa. Składa się ona z trzech rozdziałów. W pierwszym przedstawione zostały definicje pojęcia lobbingu, jego geneza oraz proces lobbingu rozumiany jako udział organizacji społecznych i gospodarczych w procesie legislacyjnym. Drugi rozdział przedstawia uregulowania parlamentarne i lobbingowe w wybranych państwach Unii Europejskiej i USA co ma na celu porównanie sytuacji w Polsce z rozwiązaniami w innych krajach, w których ustrój demokratyczny jest dłużej przez co problemy związane ze zjawiskiem lobbingu miały szansę być uregulowane. W trzecim rozdziale scharakteryzowano działalność lobbingową na wybranym przykładzie.
Rozdział ILobbing jako udział organizacji społecznych i gospodarczych w procesie legislacyjnym w Polsce.1.1. Geneza lobbingu„Lobby” to angielskie słowo oznaczające hall, korytarz w budynkach użyteczności publicznej.
[1] Lobby hotelu dla amerykańskich biznesmenów lub kuluary brytyjskiej Izby Gmin były jedynym miejscem, gdzie mogli przebywać zwykli obywatele i biznesmeni. Tam też mogli spotkać polityków, aby przestawić im swoje problemy. Z czasem tego typu spotkania stały się regularną działalnością różnych osób, które trudniły się tym zawodowo otrzymując wynagrodzenia. Dzięki czemu powstało pojęcie „lobbying” jako określenie ich pracy. Słowo „lobbing”, które jest używane w dalszej części niniejszej pracy jest spolszczoną wersją angielskiego lobbying natomiast jego polski odpowiednik można by było przetłumaczyć jako „rzecznictwo interesów”.
[2] Niestety nie jest to tak powszechnie przyjęta nazwa określająca pracę lobbysty aby można nią było jednoznacznie zastąpić obcojęzyczne słowo.
Z czasem podjęto próby przypisania lobbingu do jednej z dziedzin działalności organizacji. Było to konieczne ze względu na potrzebę umiejscowienia tego typu działań w strukturze firmy. Często klasyfikuje się te działania jako część funkcji public relations. A więc jedna z definicji podana przez T. Gobana - Klassa brzmi: „Lobbying jest wyspecjalizowaną formą public relations, która tworzy i podtrzymuje relacje z władzą państwową, rządem i parlamentem, głównie dla wpływania na proces ustawodawczy i regulację prawną. Umiejętność dobierania przekonywujących argumentów jest ważna zarówno dla parlamentu, administracji państwowej jak i dla organizacji społecznych. Wymaga doskonałej znajomości procesu ustawodawczego i procedur administracyjnych”.
[3]Takie umiejscowienie tej działalności wynika wprost z definicji public relations np. w 1923 roku, Edward Bernays, duchowy ojciec public relations, opisał krystalizującą się wówczas dziedzinę PR jako dostarczanie publiczności informacji, perswazję skierowaną do publiczności w celu modyfikowania postaw i działania, oraz usiłowanie zbliżenia postaw i działań instytucji do nastawienia klientów, zaś postaw klientów do nastawienia instytucji.
[4] Wynika z niej, że lobbing rozumiany jako dostarczanie informacji i perswazja wobec ściśle określonej grupy jaką są decydenci może być tak sklasyfikowany. Z drugiej strony jednak praktyka pokazuje, że działy public relations w polskich organizacjach nie prowadzą aktywnych kontaktów z decydentami. Wnioski takie można było wyciągnąć dzięki obserwacji zainteresowania specjalistów od public relations tematem lobbingu. Dla przykładu można tu podać frekwencję na wykładach poświęconych lobbingowi podczas seminarium naukowego MEDIUM’97 „Public relations w Polsce” gdzie tematy z tej dziedziny mimo, że formalnie należącej do public relations nie cieszyły się powodzeniem. Z wywiadów przeprowadzonych przez organizatora seminarium wśród uczestników oraz prelegentów wyraźnie wynikało, że temat sam w sobie może budzić zainteresowanie to jednak prawie nikt z pośród 250 specjalistów nie zajmował się w swojej pracy lobbingiem. Zdaniem specjalistów - prelegentów, którymi byli Dr Krzysztof Jasiecki z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Witold Michałek wiceprezes Business Center Club, specjalista w dziedzinie lobbingu legislacyjnego oraz Marek Matraszek dyrektor warszawskiego oddziału CEC Government Relations, jednej z niewielu firm w Polsce specjalizującej się w lobbingu, mimo zbieżności jaka występuje między dziedziną w jakiej się specjalizują, a public relations można stwierdzić, że w związku z tym, że działania te są podejmowane na zupełnie różnych szczeblach trudno włączyć tą dziedzinę w całość działań PR.
Nie istnieje jednak jedna powszechnie uznawana definicja lobbingu. W związku ze specyfiką pracy, która odnosi się do zagadnień gospodarczych i ekonomicznych dobrze jest przytoczyć poglądy P. Kotlera, według którego „lobbing polega na kontaktowaniu się i przekonywaniu członków ciał ustawodawczych i urzędników państwowych do określonych rozwiązań prawnych i administracyjnych”.
[5]Ten rodzaj działalności można również uznać za specyficzną odmianę konsultingu, doradztwa prawnego oraz politycznego i wtedy często przyjmuje on nazwę, w zależności od swej specyfiki public affairs, government relations lub parliamentary relations.
[6] Pojęcia te nie zostały przetłumaczone na język polski.
Dla skonkretyzowania zakresu przedmiotowego lobbingu w Polsce warto przytoczyć jego definicję sformułowaną w propozycji ustawowego uregulowania tej problematyki. Zgodnie z nią lobbing jest to „każde działanie, którego celem jest wywarcie wpływu na organy publiczne, w szczególności w zakresie: stanowienia praw; kształtowania polityki państwa, przyjmowania planów lub programów strategicznych, w tym również lokalnych, rozstrzygania sporów, z wyłączeniem sporów rozstrzyganych przez organy wymiaru sprawiedliwości, mianowania stanowisk, wydawania koncesji lub zezwoleń, zawierania umów, przyznawania kontyngentów lub dotacji, zwalniania lub ograniczania obowiązków publicznoprawnych, gwarantowania kredytów oraz wydawania innych decyzji administracyjnych.”
[7]W Polsce problematyka grup wpływu i lobbingu stała się przedmiotem zainteresowania pracowników naukowych dopiero w latach dziewięćdziesiątych. Wcześniejsze opracowania ze względów politycznych powstały na marginesie głównych nurtów badawczych i nie miały odniesienia do realiów polskich. W latach sześćdziesiątych na temat grup interesu publikował Stanisław Ehrlich
[8]. Nieliczne i wydawane w ograniczonym nakładzie badania empiryczne nad mechanizmami reprezentacji interesów w PRL, podejmowane były głównie przy okazji analizy struktury i funkcjonowania władz lokalnych, a od lat osiemdziesiątych także związków zawodowych, zwłaszcza NSZZ „Solidarność”, o których pisali między innymi J. Staniszkis, J. Tarkowski, oraz zmian instytucjonalnych i społecznych (W. Adamski, A. Rychard, L. Kolarska-Bobińska). Ukształtowane w PRL stosunki w tym zakresie charakteryzowali Hausner jako „korporacjonizm socjalistyczny”
[9] czy też Morawski jako „model monokratyczny”.
[10] Koncepcja przewodniej roli partii i inne założenia ustrojowe PRL nie przewidywały ujawniania rzeczywistych konfliktów interesów, z których wyrasta potrzeba działań lobbingowych. Stąd też nie wypracowano mechanizmów rozwiązywania konfliktów i napięć społecznych, związanych z odmiennymi preferencjami poszczególnych grup interesów. Chociaż w języku potocznym używano określeń w rodzaju lobby węglowe czy lobby hutnicze nie były to terminy odzwierciedlające zorganizowane i konkurujące ze sobą grupy nacisku. W Polsce działanie tego typu organizacji było przez długi okres czasu niejawne i nielegalne co spowodowało, że ludzie nie wiedzieli, jak mogą wpływać skutecznie na decydentów lub ocenić aktywność typu lobbingowego. Stąd też lobbing budzi często niechęć i brak zrozumienia dla potrzeb profesjonalizacji takiej działalności.
W związku z tym, że jest to dziedzina w naszym kraju młoda nie ma też zinterpretowanych badań empirycznych, na podstawie których można by było formułować uogólnienia teoretyczne. Takie badania są dopiero prowadzone na większa skalę i na ich wyniki i interpretację trzeba będzie jeszcze poczekać.
Dzięki tak przedstawionemu zjawisku lobbingu, mającego wiele różnych znaczeń, interpretacji oraz nie będącego wystarczająco zbadanym w Polsce, konieczne jest doprecyzowanie zakresu tej pracy do tematu lobbingu jako udziału organizacji społecznych i gospodarczych w procesie legislacyjnym. Takie sformułowanie tematu pozwala opisać konkretne zagadnienia i rozwiązania z dziedziny rzecznictwa interesu nie narażając się na zarzuty wynikające z nieuwzględnienia jakiejkolwiek innej działalności, która mogłaby się wydawać bliska lobbingowi (np. korupcja urzędników państwowych) oraz można przytoczyć konkretne przypadki z życia gospodarczego w Polsce, zachowując zgodność z podanymi definicjami tego pojęcia. Cytowana wyżej definicja P. Kotlera wydaje się najbardziej odpowiednią do takiego ujęcia tego tematu i stanowi odniesienie dla dalszych rozważań.
[1] Longman Dictionary of Contemporary English, PWN, Warszawa, 1990 s.615
[2] Jasiecki K, Lobbing gospodarczy w Polsce, Polska Akademia Nauk, 2000, maszynopis s. 1
[3] Goban-Klass T, Czarnowski P, Kadragic A, "Public relations czyli promocja reputacji", Businessman Book, Warszawa, 1997 s. 13
[4] Goban-Klass T, , Czarnowski P, Kadragic A, "Public relations czyli promocja reputacji", Businessman Book, Warszawa, 1997 s. 6
[5] Kotler P., Marketing, Gebethner & Ska, Warszawa, 1994 s. 23
[6] Cyt. za: Jasiecki K. Lobbing Gospodarczy w Polsce, Polska Akademia Nauk, 2000 s. 2, C. Souza, So You Want To Be a Lobbyist? The Inside Story of the Political Lobbying Industry, Politico’s Publishing, London, 1998, J. Zorack, The Lobbying Handbook, Professional Lobbying and Consulting Center, Washington DC, 1990
[7] M. Jakubowski, A. Kaczorowski, Lobbing a dostęp do informacji – założenia regulacji prawnych. Materiał przygotowany na konferencję zorganizowana w Sejmie: Jawność procesów decyzyjnych w Polsce – dialog, lobbying, informcja, Warszawa, 1999
[8] Cyt. za: Jasiecki K. Lobbing Gospodarczy w Polsce, Polska Akademia Nauk, 2000 s 3
[9] Cyt. za: Jasiecki K. Lobbing Gospodarczy w Polsce, Polska Akademia Nauk, 2000 s 3
[10] Cyt. za: Jasiecki K. Lobbing Gospodarczy w Polsce, Polska Akademia Nauk, 2000 s 3
